Elementy diagnozy neurologicznej są jednymi z pierwszych, które stawia się noworodkowi kilka minut po narodzinach. Badane są m.in. odruchy dziecka, napięcie mięśniowe i wrażliwość na dotyk. Te reakcje są związane z właściwą pracą i dojrzałością układu nerwowego.
W czasie dojrzewania organizmu ocena lekarska prawidłowej pracy układu nerwowego stanowi jedno z podstawowych wskazań dotyczących zdrowia. Wszelkie nieprawidłowości manifestowane są w sposób mniej lub bardziej dyskretny, a wiele z nich można wykryć specyficznym badaniem neurologicznym, które jest podstawowym składnikiem diagnozy neurologicznej. To badanie jest wykonywane jako jedno z podstawowych podczas obowiązkowych bilansów dzieci w wieku szkolnym, a także przez lekarzy pierwszego kontaktu wówczas, kiedy pacjenci zgłaszają objawy, wskazujące na problemy układu nerwowego.
Konsultacja neurologiczna w wielu wypadkach jest konieczna, by wykluczyć schorzenie lub postawić diagnozę choroby neurologicznej. Specjalistą, do którego pacjent jest kierowany, jest lekarz-neurolog.
Diagnoza neurologiczna – elementy badania neurologicznego
Postawienie pełnej diagnozy jest bardzo ważne. W przypadku schorzeń neurologicznych diagnoza może wskazywać na problemy nabyte np. na skutek urazów, wylewów, nowotworów lub wynikające z procesów starzenia się organizmu i chorób wieku starczego – choroba Parkinsona, Alzheimera, choroby otępienne.
W przypadku dzieci nieprawidłowości mogą wskazywać na zaburzenia rozwoju lub inne schorzenia, w tym na tle genetycznym.
Obserwacja neurologiczna
Badanie neurologiczne zaczyna się już w momencie wejścia pacjenta do gabinetu lekarza. Przy wykorzystaniu metody obserwacji lekarz sprawdza chód – np. powłóczenie nogą, postawę ciała – pochylenie, sposób trzymania dłoni, ich drżenie, przymknięcie powiek ocznych, ich symetrię, opadanie kącików ust, ewentualne zaburzenia mimiki itd.
Wywiad neurologiczny
W trakcie wywiadu lekarz wypytuje pacjenta o samopoczucie, w tym zaburzenia snu, pamięć, problemy w codziennej aktywności, męczliwość, problemy bólowe. Skupia się również na modulacji mimiki i głosu oraz zwraca uwagę na takie szczegóły, jak np. skłanianie głowy w jedną stronę, by lepiej słyszeć.
Neurologiczne badanie fizykalne
Istotą tego badania jest kontrola czynności układu nerwowego, a w szczególności jego reakcji na bodźce. Pomocniczymi narzędziami są słynny młoteczek neurologiczny oraz radełko. Delikatne uderzenia w określone miejsca organizmu, przesuwanie po skórze, delikatne nakłuwanie powinny wywoływać określone, niewolicjonalne reakcje, np. wyprost kończyny, przymknięcie dłoni, wyprost palców.
Siłę i napięcie mięśni bada się za pomocą ruchów przeciwstawnych, koordynację ruchową np. słynnym badaniem palec -nos, w którym badany ma za zadanie trafić palcem wskazującym w nos przy zamkniętych oczach lub pieta – kolano, czyli trafienie piętą w zgięte kolano przeciwstawnej nogi również „po omacku”.
Świecenie w oczy latarką to również element badania neurologicznego, w którym bada się reakcję narządu wzroku na światło.
Badania radioobrazowe
Radioobrazowanie stosuje się jako uzupełnienie wywiadu i neurologicznego badania fizykalnego. W zależności od stawianego podejrzenia pacjent jest kierowany na MRI, CT, elektromiografia, elektroencefalografia i wiele innych, wg wskazań lekarza.
Dopiero po zebraniu pełnego wywiadu oraz wykonaniu w razie potrzeby badań przedmiotowych stawiana jest diagnoza neurologiczna, czyli wskazanie, czy i jakie schorzenie trapi pacjenta oraz skierowanie go do dalszego leczenia.
Postawienie prawidłowej diagnozy neurologicznej jest bardzo ważne, gdyż od niej zależy dalsze postępowanie z pacjentem. W wielu przypadkach znana jest przyczyna niedomagań pacjenta, a diagnoza neurologiczna ma za zadanie ustalenie zakresu problemów, np. obszar i skutki neurologiczne uszkodzeń mózgu po wylewie.
Diagnoza neurologiczna dziecka
Badanie neurologiczne małych dzieci nie różni się od badania dorosłych. Lekarz neurolog bierze pod uwagę prawidła rozwojowe dzieci w zależności od ich wieku. Przy stawianiu podejrzenia bierze pod uwagę nie tylko urazy, wylewy i np. guzy układu nerwowego, lecz również choroby genetyczne, które w wieku dziecięcym mogą się ujawniać. Niektóre neurologiczne schorzenia genetyczne dzieci manifestują się charakterystycznymi zmianami skórnymi, stąd neurolog, badając dziecko zwraca szczególną uwagę na jego powłoki skórne.
